Waarborgen van academische vrijheid

De academische wereld heeft zich onlangs tweemaal en masse uitgesproken over de zorgelijke omstandigheden wat betreft de academische vrijheid. Ten eerste was daar, binnen Nederland, de open brief van academici als reactie op het meldpunt Indoctrinatie in het onderwijs van het wetenschappelijk instituut van Forum voor Democratie. De open brief is inmiddels door meer dan 1500 academici ondertekend, waaronder veel historici. Hun boodschap is dat de Nederlandse samenleving geen enkele politieke inperking op de vrijheid tot kritisch academisch onderzoek en onderwijs zal accepteren:

“Aangezien Baudet klimaatwetenschap afwijst en een alternatieve geschiedschrijving op basis van nationale trots propageert, is het duidelijk dat dit initiatief niet werkelijk is geïnteresseerd in het verminderen van vooringenomenheid aan universiteiten en scholen. Het lijkt de FvD eerder te gaan om het selectief diskwalificeren van kennis die niet bij het eigen politieke en ideologische programma aansluit.”

“Recente internationale voorbeelden laten zien hoe universiteiten en de academische vrijheid worden bedreigd door de opkomst van populistisch-rechtse politiek. Van Bolsonaro in Brazilië tot Trump in de VS, van Orban in Hongarije tot Erdogan in Turkije. Lijsten van ‘verdachte’ academici, het publiekelijk in diskrediet brengen van wetenschappelijke kennis en politieke aanvallen op financiering van onderwijs en onderzoek, worden gebruikt om de ruimte voor kritisch debat te vernauwen, minderheden en vrouwen verder te marginaliseren en de macht van de eigen partij te consolideren.”

Lees hier de volledige open brief.

Dat dit onderwerp in meer landen speelt, blijkt uit een gezamenlijke oproep van drie grote Europese academische organisaties. ALL European Academies (ALLEA), de European University Association (EUA) en Science Europe vertegenwoordigen samen het grootste deel van het Europese hoger onderwijs en onderzoeksgebied. Ook het KNAW is aangesloten bij ALLEA. De drie organisaties roepen op tot het behoud van een academisch klimaat waarbinnen vrijheid van meningsuiting en een open uitwisseling van ideeën gewaarborgd zijn:

“All European Academies (ALLEA), the European University Association (EUA) and Science Europe, representing a vast section of Europe’s research and higher education system, therefore reiterate that academic freedom and institutional autonomy are of fundamental importance and value to society, and call on:

• governments and public authorities to protect academic freedom and safeguard the institutional autonomy of higher education and research institutions, by providing them with clear and consistent regulatory frameworks, refraining from interference in their internal affairs and engaging in a continuous trust-based dialogue with the sector;
• governments and public authorities to guarantee scholars and students the rights that constitute academic freedom, including the rights to freedom of expression, opinion, thought, information and assembly as well as the rights to education and teaching.”

Lees hier de volledige oproep.